.jpg)
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, αποτελεί την 5η αιτία θανάτου παγκοσμίως -θα ανέβει στην 3η έως το 2020- και ευθύνεται για περισσότερους από τρία εκατομμύρια θανάτους ετησίως, είναι νόσος που μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί.
Tα δεδομένα της μεγάλης πανευρωπαϊκής μελέτης ERS COPD Audit study, που πραγματοποιήθηκε με συμμετοχή 16.000 ασθενών, στην οποία συμμετείχε και η χώρα μας, αποδεικνύουν ότι το 7% των Ελλήνων ασθενών με ΧΑΠ που θα νοσηλευτεί στο νοσοκομείο λόγω παρόξυνσης, θα πεθάνει εντός 3 μηνών.
Το κάπνισμα, ενεργητικό και παθητικό, αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα κινδύνου για την ΧΑΠ, αλλά και η χρήση τζακιών ή ξυλοσομπών επιδεινώνουν το πρόβλημα, ιδίως στα αστικά κέντρα» τονίζει η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ).
Διαπιστώσεις για την Ελλάδα
Σύμφωνα με την ΕΠΕ, 9 στους 100 ενήλικες καπνιστές στην χώρα μας, πάσχουν από τη νόσο (8,4%), δηλαδή περίπου 600.000 Έλληνες νοσούν. Οι μισοί πάσχοντες συνεχίζουν να καπνίζουν. Οι άνδρες πάσχουν 2,5 φορές περισσότερο από τις γυναίκες, με ποσοστό 11,6%, έναντι 4,8%. Το ποσοστό της υποδιάγνωσης της νόσου ξεπερνά το 50% και οφείλεται τόσο στην περιορισμένη χρήση της σπιρομέτρησης στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, όσο και στην υποεκτίμηση των συμπτωμάτων από τους ασθενείς.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατέταξε την ΧΑΠ σε μία από τις 5 πιο επικίνδυνες αρρώστιες της επόμενης χιλιετίας και συντονίζει προσπάθειες για την αντιμετώπισή της. Το συνολικό κόστος σε φάρμακα, νοσηλείες και για την όλη αντιμετώπιση της νόσου είναι τεράστιο, (πχ στις ΗΠΑ ξοδεύονται 24 δισ. δολάρια ετησίως).
Συμπτώματα της ΧΑΠ
Η προσβολή του αναπνευστικού συστήματος χαρακτηρίζεται από μόνιμο περιορισμό στην εκπνευστική ροή του αέρα, είναι συνήθως προοδευτικά επιδεινούμενος και σχετίζεται με εκσεσημασμένη, χρόνια φλεγμονώδη απόκριση των αεραγωγών και του πνευμονικού παρεγχύματος έναντι τοξικών αερίων ή σωματιδίων. Τα συμπτώματα της ΧΑΠ (χρόνιος βήχας, δύσπνοια και απόχρεμψη) χαρακτηρίζονται από ύπουλη εμφάνιση και σταδιακή επιδείνωση. Η δύσπνοια επιδεινώνεται με την άσκηση και έχει περιορισμένη χρονική διακύμανση σε αντίθεση με το άσθμα. Είναι μεγάλης σημασίας για τους ασθενείς, καθώς είναι το κύριο αίτιο περιορισμού των ασθενών και πρόκλησης άγχους. Το πρόβλημα με τα συμπτώματα είναι ότι έχουν τόσο ύπουλη εμφάνιση, έτσι ώστε οι πάσχοντες για κάποια χρόνια τα θεωρούν λανθασμένα, σαν μία φυσιολογική συνέπεια του καπνίσματος και της ηλικίας που αυξάνεται και δεν καταφεύγουν στον πνευμονολόγο για να εξεταστούν και να υποβληθούν σε σπιρομέτρηση, που είναι η εξέταση που αποκαλύπτει την νόσο. Οι ασθενείς ζητούν συνήθως ιατρική βοήθεια λόγω της χρονιότητας των συμπτωμάτων ή εξαιτίας του πρώτου σοβαρού παροξυσμού.
Σιωπηλός δολοφόνος
Η ΧΑΠ αποφράζει τους βρόγχους (τους αεραγωγούς που αναπνέουμε) και καταστρέφει κυριολεκτικά τους ιστούς των πνευμόνων. Οι βλάβες αυτές, από ένα σημείο και μετά, είναι μη αναστρέψιμες. Δυστυχώς, μόνο αφού καταστραφεί το 50-60% των πνευμόνων ο ασθενής αρχίζει να έχει σοβαρά συμπτώματα και 2-3 κρίσεις επιδείνωσης της αρρώστιας τον χρόνο, κρίσεις που συχνά τον οδηγούν να εισαχθεί και να νοσηλευτεί στο νοσοκομείο.
Αν ο ασθενής συνεχίσει να αγνοεί τα ενοχλητικά συμπτώματα του βήχα, της απόχρεμψης και του εύκολου λαχανιάσματος (δύσπνοια) και καπνίζει, αφήνει την αρρώστια να εξελιχθεί στην πιο προχωρημένη της μορφή. Σε αυτήν ο ασθενής δεν μπορεί να κάνει καθημερινές οικιακές δουλειές, να κοιμηθεί, να μετέχει σε οικογενειακές διασκεδάσεις και να έχει σεξουαλική ζωή. Τελικώς, ο ασθενής καθηλώνεται σε μια αναπηρική μορφή διαβίωσης στο σπίτι, απόλυτα εξαρτημένος από την οικογένεια του και από την λήψη οξυγόνου καθ’ όλο το 24ωρο.
Τι πρέπει να γίνει
Ο καπνιστής που είναι πάνω από τα 35, με ένα έστω από τα συμπτώματα βήχα, απόχρεμψη ή δύσπνοια, να επισκεφθεί τον πνευμονολόγο και προφανώς να διακόψει το κάπνισμα. Η διακοπή του καπνίσματος αποτελεί τη μόνη αποτελεσματική μέθοδο πρόληψης και αφορά το σύνολο των ασθενών με ΧΑΠ.
Όλοι οι καπνιστές πρέπει να κάνουν ετήσια σπιρομέτρηση (ειδική εξέταση διαγνωστική της ΧΑΠ) σε πιστοποιημένα πνευμονολογικά ιατρεία και να καταφύγουν στα ιατρεία βοήθειας διακοπής καπνίσματος. Η εξάρτηση από τη νικοτίνη είναι χρόνια νόσος και απαιτείται μακροχρόνια παρακολούθηση, ώστε να εξασφαλιστεί η παρατεταμένη αποχή. Ένα οργανωμένο πρόγραμμα διακοπής περιλαμβάνει τόσο υποστηρικτικά μέτρα (π.χ. ιατρική συμβουλευτική, ψυχολογική υποστήριξη, θεραπεία σε ομάδα) όσο και φαρμακευτική παρέμβαση ( υποκατάστατα νικοτίνης κ.α. ).
Οι πάσχοντες που δεν το γνωρίζουν, διατρέχουν κίνδυνο εκδήλωσης υπο-απνοϊκού συνδρόμου κατά τον ύπνο, με αποτέλεσμα σοβαρό καρδιαγγειακό σύμβαμα, συχνή επιπλοκή-συνοσηρότητα της ΧΑΠ.
Όλοι οι διαγνωσθέντες με την κατάλληλη θεραπεία, είναι δυνατό να περιορίσουν τα συμπτώματα, να μειώσουν τη συχνότητα και βαρύτητα των παροξυσμών, να βελτιώσουν την κατάσταση της υγείας τους και να αυξήσουν την ικανότητα για άσκηση.